Ένας πραγματικός φόβος απομάκρυνσης του παιδιού από τη μαμά ή τον μπαμπά.
Το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά είναι ένα φυσιολογικό στάδιο συναισθηματικής ανάπτυξης. Δείχνει ότι το μωρό σας έχει μια ισχυρή προσκόλληση στον ένα ή στον άλλο γονιό. Την ίδια στιγμή όμως είναι αρκετά οδυνηρό για όποιον το ζεί – τόσο για το γονιό, όσο και για το ίδιο το παιδί.
Προσπαθήστε να έχετε κατά νου το γεγονός πως αυτό το στάδιο είναι προσωρινό και πως κάθε παιδί θα εκφράσει με διαφορετικό τρόπο το άγχος του. Αν το παιδί σας δεν είχε ποτέ άλλη φροντίδα εκτός από τη δική σας, αν είναι ντροπαλό ή αν παρουσιαστούν άλλες αγχωτικές καταστάσεις, όπως ο ερχομός ενός μωρού ή προβλήματα υγείας, τότε αυτό το στάδιο θα είναι πιο έντονο από ότι σε άλλα παιδιά.
Υπάρχουν δύο τύποι άγχους αποχωρισμού ανά ηλικία: το είδος που κορυφώνεται γύρω στους 8 μήνες κι έπειτα πάλι γύρω στους 18 μήνες. Σε αυτά τα στάδια, το άγχος του παιδιού προέρχεται από έναν πραγματικό φόβο όταν είναι μακριά από τον ένα γονιό – κυρίως με αυτόν που έχει αναπτύξει πρωταρχική σχέση και είναι συνήθως η μαμά.
Υπάρχει όμως και το είδος όπου τα παιδιά φοβούνται επειδή απομακρύνονται από τα οικεία πράγματα που τους προσφέρουν χαλαρότητα και διασκέδαση, όπως είναι οι άνθρωποι που αγαπάνε, αλλά και τα παιχνίδια τους που χρειάζεται να αποχωριστούν για να πάνε για ύπνο.
- Στην πραγματικότητα, ο αποχωρισμός είναι υγιής, όπως για παράδειγμα κατά την ώρα του ύπνου, όπου το άγχος του παιδιού μπορεί να εκδηλωθεί με επιπλέον προσκόλληση, αλλά και συνεχές κλάμα. Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος πίσω από το άγχος αποχωρισμού στο διάστημα 8-9 μηνών.
- Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα μωρά δεν έχουν αποκτήσει ολοκληρωτικά την μονιμότητα του αντικειμένου – δηλαδή την έννοια μέσα τους ότι, όταν φύγει κάποιος και δεν τον βλέπουμε, μπορεί και πάλι να επιστρέψει. Για τον λόγο αυτό, σε αυτές τις ηλικίες, όταν αφήνετε το παιδάκι σας στο υπνοδωμάτιο του για ύπνο, πιστεύει ότι δεν θα επιστρέψετε ποτέ και αυτό είναι εξαιρετικά τρομακτικό.
Στους 18 μήνες επιστρέφει η δεύτερη περίοδος του άγχους αποχωρισμού, όπου συχνά εμφανίζονται και πάλι δυσκολίες στον ύπνο. Το παιδάκι σας δυσκολεύεται αρκετά στην αποχώρηση σας. Ενώ σε αυτή τη φάση, το παιδί έχει αναπτύξει την έννοια της μονιμότητας του αντικειμένου (των σημαντικών δηλαδή ανθρώπων στη ζωή του), εξακολουθεί να μη θέλει ακόμα να φύγετε μακριά του το βράδυ, κυρίως επειδή είστε η σημαντικότερη πηγή της ηρεμίας του καθώς προσπαθεί να κοιμηθεί.
Μερικοί τρόποι για να διευκολύνετε το άγχος αποχωρισμού:
- Η συνέπεια είναι το κλειδί. Δημιουργείστε μια καθημερινή ρουτίνα για να ξέρει το παιδί σας τι να περιμένει. Με αυτό τον τρόπο θα αισθάνεται περισσότερη ασφάλεια.
- Φιλτράρετε τις αντιδράσεις σας – αγωνία, ανυπομονησία, θυμό, απογοήτευση – αυτές οι αντιδράσεις θα κάνουν τα συναισθήματα του μωρού σας ακόμη χειρότερα επειδή θα αισθανθεί ότι η ώρα του ύπνου δεν είναι μια ήρεμη στιγμή.
- Αντικείμενα μαλακά διευκολύνουν συνήθως το άγχος αποχωρισμού κατά τη διάρκεια της νύχτας. Προσφέρετε κάτι που μπορεί να κρατήσει το παιδί και να χαλαρώσει. Αυτή η επαφή με το αντικείμενο σίγουρα θα το καθυσηχάσει. Για παράδειγμα, ζεστάνετε ένα ρούχινο ζωάκι ή μια κουβερτούλα στο στεγνωτήριο για λίγα λεπτά.
- Επίσης, αποφύγετε να ξεκινήσετε το νηπιαγωγείο μεταξύ της ηλικίας 8 μηνών και 1ος έτους ή να αναθέσετε τη φροντίδα του παιδιού σ΄ενα ξένο πρόσωπο, αφού αυτή την περίοδο είναι πολύ πιθανό να πρωτοεμφανιστεί το άγχος αποχωρισμού. Επιπλέον, όταν θα χρειαστεί να φύγετε από το σπίτι, κάντε το μετά τον ύπνο. Ακόμα κι όταν έρθει η στιγμή να πάει το παιδί σας για πρώτη φορά σε βρεφοκομικό σταθμό ή νηπιαγωγείο, επισκεφτείτε πρώτα λίγες φορές το χώρο μαζί.
- Οταν χρειαστεί να αφήσετε το παιδί, το άγχος του μπορεί να εκδηλωθεί με έντονη προσκόλληση ή ακόμα και με κλάμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μην προσπαθήσετε να φύγετε σιγά σιγά χωρίς να σας πάρει είδηση. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να προκαλέσει περισσότερο άγχος και ανασφάλεια στο παιδί. Αντίθετα, αποχαιρετίστε το σύντομα, αλλά δείχνοντας την αγάπη σας (μ΄ενα φιλί για παράδειγμα, με μια σύντομη αγκαλιά), έστω κι αν το παιδί σας κλαίει ή φωνάζει. Είναι σημαντικό να είστε ήρεμοι και σταθεροί στο αντίο σας και να καθησυχάσετε το μωρό σας με αγάπη και την υπόσχεση ότι θα επιστρέψετε. Αν το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, εξηγείστε σε πόσο χρόνο θα έρθετε να το πάρετε χρησιμοποιώντας έννοιες που θα καταλάβει, λέγοντας ας πούμε “μετά το γεύμα” ή “μετά που θα ξυπνήσεις”.
- Σε αυτή την ηλικιακή φάση, είναι καλό να γνωρίζετε επίσης ότι το παιδί σας χρειάζεται σταδιακή επαφή με άτομα και χώρους. Για παράδειγμα, αν χρειαστεί να λείψετε και πρέπει να αφήσετε το παιδί με κάποιο άγνωστο ή ακόμη και με κάποιον συγγενή για να το προσέχει, θα ήταν χρήσιμο να έρθει το παιδί σ΄επαφή με το άτομο αυτό εκ των προτέρων. Ας κάνει πρώτα μια επίσκεψη στο σπίτι σας, έτσι ώστε να μπορέσει να περάσει κάποιο χρόνο μαζί του στην παρουσία σας.
- Γενικότερα, οι κοινωνικές επαφές κάνουν καλό στο παιδί. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται σταδιακά το άγχος που αισθάνεται προς τα ξένα πρόσωπα. Η ανησυχία που εκδηλώνει το παιδί σας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι επίσης ένα φυσιολογικό στάδιο της ανάπτυξης του, γι΄αυτό και δεν χρειάζεται να σας προβληματίζει ιδιαίτερα όταν εμφανίζεται.
Τελειώνοντας, να θυμάστε πως το άγχος που βιώνει το παιδί σας δηλώνει πως αναπτύσσεται φυσιολογικά. Είναι δηλαδή μια ξεκάθαρη απόδειξη ότι οι γνωστικές του ικανότητες ακολουθούν τη φυσιολογική αναπτυξιακή πορεία.