Τρόποι για να βοηθήσετε τα παιδιά να αποκτήσουν σταδιακά αυτοέλεγχο.
Με μια πρώτη ματιά, ο αυτοέλεγχος είναι η ικανότητα του ανθρώπου να ελέγχει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Όταν τα παιδιά δεν έχουν την ικανότητα αυτοελέγχου, είναι πολύ πιθανόν να δυσκολευτούν στην αντιμετώπιση καθημερινών προκλήσεων και να αντιδράσουν με απρόβλεπτους ή εκρηκτικούς τρόπους.
Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει να ελέγχει σταδιακά το συναίσθημα και τις αντιδράσεις του, εξασκώντας συστηματικά τους παρακάτω τρόπους.
Ονομάστε τα συναισθήματα
Τα έντονα συναισθήματα μπορεί να είναι πολύ απειλητικά για ένα παιδί κι αυτό να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας πολύ δυνατής αντίδρασης. Όταν όμως δίνετε στο παιδί τον χώρο και τον χρόνο να εκφράσει αυτό που αισθάνεται αλλά και να κατανοήσει τι το προκάλεσε, τα συναισθήματα γίνονται έτσι πιο μικρά και διαχειρίσιμα. Για παράδειγμα, όταν το παιδί είναι θυμωμένο, πείτε: «Μου φαίνεσαι θυμωμένος». Βάλτε μαζί του σε λόγια το συναίσθημα. Έπειτα, ρωτήστε το «που νομίζει ότι βρίσκεται ο θυμός του στο σώμα του». Το παιδί μπορεί να πει ότι η κοιλίτσα του είναι σφιγμένη, η καρδιά του χτυπά πολύ δυνατά ή ακόμη πως το κεφάλι του είναι ζεστό.
Μπορείτε ακόμη να βοηθήσετε το παιδί να καταλάβει τι προκάλεσε αυτό το συναίσθημα. Μπορεί να σκεφτεί τι συνέβηκε ακριβώς πριν αισθανθεί έτσι. Όταν ολοκληρώσει, δοκιμάστε να επαναλάβετε, «Θυμώνεις όταν ο αδερφός σου χαλάει το κάστρο σου». Αν το παιδάκι σας δυσκολεύεται στην έκφραση ή τη γλώσσα, μπορεί να το βρει πολύ δύσκολο να μιλήσει για τα συναισθήματα του. Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε οπτικά ερεθίσματα, όπως για παράδειγμα εικόνες με συναισθήματα ρωτώντας το παιδί πως αισθάνεται.
Βρείτε τα ερεθίσματα που διεγείρουν τις αντιδράσεις του παιδιού σας. Μιλήστε για τις καταστάσεις που το δυσκολεύουν περισσότερο. Μετά σκεφτείτε πως μπορείτε να αλλάξετε την δική σας συμπεριφορά ούτως ώστε να το βοηθήσετε να αντεπεξέλθει καλύτερα.
Για παράδειγμα:
- Το παιδί σας αρχίζει να φωνάζει όταν του ζητήσετε να σβήσει την τηλεόραση; Προετοιμάστε το και δώστε καλύτερα μια προειδοποίηση 5 λεπτά νωρίτερα.
- Μήπως το παιδί σας δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην πρωινή ρουτίνα και γκρινιάζει κάθε φορά που του ζητάτε να ντυθεί; Βάλτε εικονούλες που απεικονίζουν τη διαδικασία, δείχνοντας έτσι τι περιμένετε από αυτό.
- Μήπως η μετάβαση από τη μια δραστηριότητα στην άλλη είναι ιδιαίτερα δύσκολη; Προσπαθήστε να οργανώσετε χρόνο διακοπής μεταξύ δραστηριοτήτων.
Να έχετε στο μυαλό σας αυτά που αρέσουν στο παιδί.
Τι κάνει το παιδί που του αρέσει πολύ; Ποδηλασία, διάβασμα, μουσική, κουβέντα με μια φίλη/ένα φίλο. Την επόμενη φορά που θα το δείτε θυμωμένο, ρωτήστε το αν θέλει να κάνει ένα διάλειμμα με μια από αυτές τις ήρεμες τακτικές. Υπενθυμίστε στο παιδί ότι γνωρίζει ήδη κάποιους τρόπους χαλάρωσης.
Αν όμως το παιδί δεν έχει αναγνωρίσει πράγματα που το βοηθούν να ηρεμήσει, βοηθήστε το να βρεί μερικά. Για παράδειγμα:
- Για παιδιά προσχολικής ηλικίας, «Όταν είμαι θυμωμένος με τον αδερφό μου, μπορώ να πηδήξω για λίγο στο τραμπολίνο».
- Για παιδιά Δημοτικού, «Αν δυσκολευτώ με τα μαθηματικά μου σήμερα, μπορώ να ακούσω δύο τραγούδια και μετά να προσπαθήσω ξανά.
- Για μεγαλύτερα παιδιά, «Αν αγχωθώ για κάποιο διαγώνισμα, μπορώ να πάω για τρέξιμο.
Να είστε κατανοητικοί.
Οταν το παιδί σας νιώθει ανήσυχο, δώστε του αρκετή προσοχή. Εαν παρατηρήσει ότι ασχολείστε με άλλα πράγματα εκείνες τις στιγμές, θα αισθανθεί περισσότερο εκτός ελέγχου. Με απλά λόγια, δώστε έμφαση στο παιδί κι αφήστε τις δουλειές του σπιτιού για αργότερα. Χρησιμοποιήστε την ενεργητική ακρόαση. Αφού ολοκληρώσει το παιδί αυτά που σας λέει, επαναλάβετε αυτά που μόλις ακούσατε με τα λόγια του παιδιού, όχι τα δικά σας. «Αυτό που μου λες είναι ότι θυμώνεις κάθε φορά που ο Πέτρος σου παίρνει τη μπάλα». Η ακόμη «Φαίνεται ότι ένιωσες πως η Χριστίνα δε σε σεβάστηκε». Αυτό βοηθά το παιδί να νιώσει πως το ακούτε και το καταλαβαίνετε. Επίσης, κάντε απλές ερωτήσεις που αφορούν στο θέμα. Βοηθήστε το να δουλέψει μερικά θετικά βήματα. «Τι θα μπορούσες να κάνεις αν ξανασυμβεί αυτό».